– Στις 12:30
Παράσταση: “Ο Φασουλής: μια κωμική καρναβαλική ιστορία για μικρους και μεγάλους” απο το κουκλοθέατρο ΑΝΤΑΡΑ
– Από τις 19:00
–Προβολή: “Μου είπανε ότι είναι σχολείο… ”ταινία μικρού μήκους γυρισμένη από μαθητές του 41ου ΓΕΛ Αθήνας
–Συζήτηση (με αφορμή τις επικείμενες αλλαγές στην παιδεία) για την προοπτική μιας συλλογικής προσπάθειας για δημιουργία συλλογικών εργαστηρίων και εκδηλώσεων στη γειτονιά μας
–Προβολή ταινίας: “Granito de arena” με θέμα τους αυτοοργανωμένους αγώνες των εκπαιδευτικών στην Οαχάκα του Μεξικό.
– Μαμά, δεν θέλω να πάω σχολείο σήμερα.
– Ώχου, παιδί μου… Κάθε μέρα τα ίδια. Τι είναι πάλι; Πάλι σε πονάει η κοιλιά σου;
– Όχι, μαμά. Απλώς δεν βρίσκω κανένα λόγο να πηγαίνω στο σχολείο.
– Γιατί το λες αυτό; Και τι θα κάνεις; Αγράμματος θα μείνεις; Και πώς θα βρεις δουλειά; Τι θα
κάνεις στη ζωή σου;
– Αυτό σε απασχολεί, βρε μαμά; Το αν θα βρω δουλειά; Το τι θα κάνω στη ζωή μου; Μη στενα-
χωριέσαι, δεν είναι το παν στη ζωή τα βιβλία. Υπάρχουν άνθρωποι που καταφέρνουν να βρουν
το δρόμο τους χωρίς τα σχολικά βιβλία, υπάρχει κι άλλη γνώση, γνώση που στη δίνει η ζωή. Κι
όσο για τα βιβλία… δεν είναι η γνώση στα σχολικά βιβλία. Γιατί βιβλία, μαμά, υπάρχουν τόσα
πολλά, τόσα πολλά… Αν αντί να πλήρωνες το φροντιστήριό μου αγόραζες βιβλία, θα ’ χα γνώση
που δεν πρόκειται να τη μάθαινα σε κανένα σχολείο.
– Κι εσύ θα τα διάβαζες όλα αυτά… Άσε μας βρε… Ό,τι θες μπορείς να το διαβάσεις όποτε θες.
Και να μάθεις ό,τι θες. Το θέμα είναι τώρα να βγάλεις το σχολείο.
– Μαμά, σου ξαναλέω! Δεν βρίσκω κανένα λόγο να πηγαίνω στο σχολείο. Δεν νιώθω ότι με μα-
θαίνει να σκέφτομαι. Δεν μου αρέσουν αυτά που μαθαίνω. Τα θεωρώ άχρηστα, δεν καταλαβαί-
νω γιατί μου χρειάζονται, δεν μου εξηγεί κανείς γιατί τα μαθαίνω…
– Άντε πάλι… Ωραία, παιδάκι μου! Ας μην ξαναπάει κανένας σχολείο. Ας μείνουμε όλοι αμόρ-
φωτοι, να μην ξέρουμε να διαβάζουμε, να είμαστε υποχείριο του καθενός…
– Τι είναι υποχείριο, μαμά;
– Υποχείριο είναι ο άνθρωπος τον οποίο ο καθένας τον μεταχειρίζεται όπως θέλει, γιατί δεν έχει
δική του βούληση.
– Ε, ωραία, στα λόγια μου έρχεσαι! Αυτό νιώθω ότι θέλει να με κάνει το σχολείο. Όπως το ’πες,
υποχείριο… Ορίστε, ωραία λέξη αυτή. Θα τη χρησιμοποιώ. Να, βλέπεις, μαμά; Μόλις πήρα
γνώση από σένα. Έμαθα μια νέα λέξη. Να η γνώση μου για σήμερα! Άντε, καληνύχτα!
– Τι καληνύχτα; Γιατί απορρίπτεις έτσι το μέλλον σου; Η γνώση είναι το μεγαλύτερο αγαθό της
ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι αυτό που βοηθά την ανθρωπότητα να αναγεννιέται, να εξελίσσε-
ται…
– Συμφωνώ. Η γνώση είναι το μεγαλύτερο αγαθό. Είναι ανάγκη της ανθρώπινης ύπαρξης, είναι
η τροφή του μυαλού. Γι’ αυτό αποφάσισα να ψάξω από δω και πέρα την καλύτερη δυνατή ποι-
ότητα και να κόψω τα φαστφουντάδικα.
– Και τι σχέση έχει αυτό με το σχολείο σου;
– Ότι το σχολείο μου, μαμά, είναι σαν φασφουντάδικο. Υπάρχουν 5-10 έτοιμα πιάτα, φτιαγμένα
πάντα με την πιο πρόχειρη ποιότητα –καθώς γίνεται πάντα οικονομία υλικών– τρώω κάτι χω-
ρίς να ξέρω τι καλό μου κάνει, και στο τέλος ανακαλύπτω ότι μου ’ χει δώσει απλώς ουσία άχρη-
στη, άχρηστη για το μυαλό μου… Σαν μια τροφή που απλώς νεκρώνει τα εγκεφαλικά μου κύτ-
ταρα και με κάνει να μην μπορώ να σκεφτώ. Ναι, να μην μπορώ να σκεφτώ! Γιατί πότε έμαθα
να σκέφτομαι χωρίς παρεμβολές; Πότε έμαθα να μπορώ να εκφράζομαι χωρίς ενοχές; Πότε να
κρίνω ανεμπόδιστα τι θα επιλέξω, τι να θεωρώ σωστό ή λάθος;
Μεγάλωσα, μαμά! Είμαι τώρα τριαντακάτι. Δουλεύω σε γραφείο και είναι όπως το σχολείο.
Ναι, μαμά, γι’ αυτό όντως μου χρησίμευσε το σχολείο:
Η υπακοή και ο τρόμος του προϊσταμένου δεν μου είναι πρωτόγνωρη, τη βίωσα με τους διευθυ-
ντές στο σχολείο μου.
Το κουδούνι για το διάλειμμα… το ίδιο εφιαλτικό. Πάντα αργεί όταν θες να βγεις, και πόσο
γρήγορα περνά ο ελεύθερος χρόνος…
Υπάρχουν κι αυτές οι κλίκες, οι διαχωρισμοί, ίδιοι με το σχολείο. Εκείνοι που κάρφωναν, που
κορόιδευαν όταν δεν ήξερες να πεις το μάθημα, που κοίταζαν το βαθμό μου να δουν αν με
«περνάνε», αυτοί, μαμά, τώρα στη δουλειά μου κάνουν ό,τι τους έμαθε το σχολείο, ο ένας θέλει
να βγάλει το μάτι του άλλου για μια θέση…
Ναι, μαμά, έτσι με έκανε το σχολείο. Έτσι μας έκανε όλους μας. Μας έδωσε ρόλους, ρόλους που
μάθαμε να παίζουμε από μικροί και τώρα τους μάθαμε καλά, και βγαίνουμε έξω στη ζωή μας
και τους παίζουμε, είμαστε εμείς οι ρόλοι μας. Μας έδωσαν σενάριο, σκηνικό, όλα έτοιμα.
Κι εμείς, που δεν ξέρουμε άλλο ρόλο πέρα από αυτόν που μας έμαθαν, παίζουμε, βουτάμε στα
βαθιά και αναζητούμε, αναζητούμε αυτόν τον άνθρωπο που βρίσκεται πέρα από τους ρόλους,
αυτόν που κλείσανε σε ένα ντουλάπι την ημέρα που πατήσαμε το πόδι μας στο σχολείο.
Σε αυτό το σχολείο που κατέστρεψε οποιαδήποτε δημιουργικότητα είχα μέσα μου. Σε αυτό το
σχολείο που μου δίδαξε το φόβο των ανωτέρων, το άγχος της αξιολόγησής μου με αριθμούς
που καθορίζουν «την εξυπνάδα μου», το φόρτωμα του εγκεφάλου μου με άχρηστες πληροφο-
ρίες που ποτέ δεν μου εξήγησαν το λόγο για τον οποίο πρέπει να τις μάθω, κι όλα αυτά, κι όλα
αυτά… δεν μου ’δωσαν αυτό που έλεγες, μαμά… Παιδεία, το ύψιστο αγαθό. Το αγαθό αυτό δεν
μου το έδωσε αυτό το σχολείο. Ίσως ένα άλλο, ίσως κάτι διαφορετικό.
******************************************
ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ: ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ…
…την ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης… και… τις λοιπές διατάξεις.
Οι μεταρρυθμίσεις στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα πλέον είναι φαινόμενο ρουτίνας. Σ’
ένα ολότελα απορυθμισμένο εκπαιδευτικό σύστημα παρουσιάζονται με φαντεζί συνθήματα τα
«νέα ιδεολογήματα» και οι «αξίες» της νέας εποχής. Αλλά ας προσπαθήσουμε να δούμε τι κρύ-
βουν ακόμη μια φορά πίσω από τα ωραία τους λόγια.
«Πρώτα ο μαθητής» λένε τα βιβλία της γνωστικής ψυχολογίας, της σύγχρονης παιδαγωγι-
κής, στο πλαίσιο δημιουργίας πολιτών «ικανών να ανταπεξέλθουν στη σύγχρονη κοινωνία της
πληροφορίας», όπου «η γνώση αχρηστεύεται γρήγορα» και που αυτό που μετράει πλέον είναι
η «ικανότητα διαχείρισης της πληροφορίας». Το γνωμικό αυτό το συμμερίζεται ασφαλώς το
υπουργείο παιδείας και προχωρά σε αντίστοιχες μεταρρυθμίσεις. Συγχωνεύσεις, αυξήσεις δι-
δακτικών ωρών, αύξηση ελέγχου των εκπαιδευτικών, και όλα αυτά για τον ύψιστο στόχο, «την
ισότητα στην παιδεία».
«Πρώτα ο μαθητής», λοιπόν, ναι. Πρώτα ο μαθητής, γιατί αυτός είναι η πολύτιμη «πρώτη ύλη»
που με τη βοήθεια των κεφαλαιουχικών αγαθών (ή αλλιώς των «υπερσύγχρονων» σχολικών
κτιρίων) και μηχανημάτων (ή αλλιώς των εκπαιδευτικών) θα κατορθώσουμε να τη μετατρέ-
ψουμε με τέτοιον τρόπο ώστε να αποδώσει το μέγιστο δυνατό κέρδος. Μήπως θυμίζει την οικο-
νομική ανάλυση μιας επιχείρησης; Γιατί όχι;
«Ο μαθητής πρέπει να εφοδιάζεται από το σχολείο με αρετές όπως δημιουργικότητα, ανακάλυ-
ψη, αυτονομία, αυτενέργεια και όχι απλά να γεμίζει με στείρα γνώση». Δημιουργικότητα, ανα-
κάλυψη; Πού βρίσκεται αυτή; Πώς μπορούν οι μαθητές να εκφράσουν δημιουργικότητα και τι
ακριβώς να ανακαλύψουν στα τετραγωνισμένα, άχρωμα κλουβιά όπου κλείνονται κάθε πρωί
στις 8; Αυτονομία, αυτενέργεια; …Ενώ παράλληλα το μυαλό των μαθητών υπολογίζεται ως μια
«μελλοντική επένδυση» που πρέπει να εξοπλιστεί με «ιδιότητες» που θεωρούνται αναγκαίες…
από ποιους είπαμε;…
ZΕΠ, αυτοαξιολογήσεις, συγχωνεύσεις… ΜΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ;…
Είναι αλήθεια πως το ελληνικό σχολείο αντιμετωπίζει πρόβλημα. Δεν μπορούμε να το κρύψουμε
πλέον, αγαπητοί κύριοι. Υπάρχει πρόβλημα στη δημόσια παιδεία. Οι γονείς θεωρούν (αδίκως)
ότι το ελληνικό σχολείο δεν προσφέρει μόρφωση στα παιδιά τους. Μη φταίει ότι βγαίνουν από
τα σχολεία μας και δεν ξέρουν πού παν τα τέσσερα; Μη φταίει ότι υπάρχουνε παντού τα φρο-
ντιστήρια; Μη φταίει ότι δεν δίνουν τα πτυχία μας δουλειά; Ποιος ξέρει; Εμείς, το ελληνικό κρά-
τος, σε συνεργασία με το υπουργείο παιδείας και με τις ευλογίες της ευρωπαϊκής ένωσης, φέρ-
νοντας για άλλη μια φορά «μοντέρνες μεθόδους» που έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία στο εξω-
τερικό, θα φτιάξουμε τα σχολεία μας, μην ανησυχείτε. Ας δώσουμε τώρα το νέο μας σύνθημα:
«Επιμόρφωση και συμπληρωματική εκπαίδευση αποτελούν μια διαρκή προτεραιότητα του
σύγχρονου σχολείου». Ταράμ ταράάάμ!
Το μοντέρνο εκπαιδευτικό μας σύστημα, το οποίο λίγο απέχει από το να αγγίξει την τελειότητα,
θα ολοκληρωθεί τώρα με τις νέες μας μεταρρυθμίσεις. Καθώς αυτές προέρχονται από το εξωτε-
ρικό, θα πρέπει να τους δείξουμε το απαραίτητο σέβας.
Ίσως να υπήρξαν κάποια μελανά σημεία σε κάποιες μεταρρυθμιστικές εφαρμογές ως τώρα,
αλλά σας παρακαλούμε να είσαστε ρεαλιστές. Μην τα ρίχνετε όλα σε εμάς. Για σκεφτείτε, κύ-
ριοι, οι υπαίτιοι μπορεί να είναι ανάμεσά σας. Θα μπορούσαμε ίσως να σας δώσουμε κάποιες
ιδέες…
******************************************
…μην είναι οι εκπαιδευτικοί; Βλέπουμε πως παρά τις «άριστες συνθήκες» που τους παρέχονται
δεν καταφέρνουν να εμφυτεύσουν στα κεφάλια των μαθητών την απαραίτητη ποσότητα «γνώ-
σης» και «κοινωνικών αρετών» που θεωρείται από μας ως «επαρκής». Γι’ αυτό τώρα θα αξιο-
λογούνται με βάση τους αριθμούς στους στατιστικούς μας πίνακες. Αν δεν τα καταφέρνουν σε
συνθήκες υπό πίεση, λυπούμαστε, θα αντικαθίστανται. Δεν συμφέρουν. Πόσο μάλλον τώρα με
τις συνενώσεις, που θα αυξηθεί και ο αριθμός των μαθητών ανά τάξη. Τώρα πια θα ελέγχου-
με και το ταλέντο του δασκάλου στις ακροβατικές επιδείξεις και στην ταχυδακτυλουργική, προ-
σόντα απαραίτητα από δω και πέρα για τη διδασκαλία. Τριάντα άτομα θα ’χει να κουμαντάρει.
Χρειαζόμαστε γερά στομάχια εδώ, κύριοι… Και για αποφυγή οποιασδήποτε ψυχολογικής πίε-
σης και συνδρόμων «παραβατικής συμπεριφοράς» που μπορεί να προκύψουν από τέτοιου εί-
δους αθλήματα στη σχολική μας κοινότητα, θα στείλουμε και τον Ο.ΚΑ.ΝΑ. από Σεπτέμβρη για
την ανάλογη ψυχολογική «στήριξη».
…μην είναι όμως και οι γονείς, που αδιαφορούν και δε βάζουν το χεράκι τους στην τσέπη, να
βοηθήσουν λίγο τα σχολεία των παιδιών τους, βρε αδερφέ; Δεν πειράζει όμως, τώρα με την
«αυτοαξιολόγηση» θα το ελέγξουμε και αυτό. Γιατί δική σας δεν τη θέλετε την εκπαίδευση;
Ε, πληρώστε την κιόλας… τη δημόσια παιδεία σας. Τέρμα και η γραφειοκρατία, ουδεμία ευθύ-
νη φέρουμε. Ας πούμε άλλο ένα σύνθημα τώρα:
«Σχολείο ανοιχτό στην κοινωνία, μέσω της μετάθεσης της ευθύνης χρηματοδότησης και επιτή-
ρησής του στην τοπική αυτοδιοίκηση».
Τι; Αν δεν μπορείτε να τα βγάλετε πέρα; Μην ανησυχείτε, κοιτάξτε ποιος ήρθε! Κι εσείς εδώ;
Τι έκπληξη! Όπως βλέπετε υπάρχουν πολλά μεγαλόψυχα ευαγή ιδρύματα και επιχειρηματικοί
όμιλοι που θα έρθουν, με αγνές προθέσεις και για την ψυχή της μάνας τους, να βοηθήσουν το
σχολείο μας… Και ας σταματήσουν οι κακεντρέχειες επιτέλους! Αρκετά με αυτή τη λασπολογία
για «ύποπτες προθέσεις». Ας μην ξεχνάμε το τελευταίο, κύριο και βασικό μας σύνθημα:
Πρωτίστως, «η εξουσία μας θέλει μορφωμένους, αυτόνομους και, πάνω απ’ όλα, να αυτενερ-
γούμε, στα πλαίσια και για το συμφέρον του καλού και ευυπόληπτου ελληνικού κράτους, το
οποίο πάνω απ’ όλα σέβεται τους πολίτες του».
******************************************
Αυτό ήταν παιδάκια, καληνύχτα! Αύριο θα σας πούμε για την κοκκινοσκουφίτσα και τον κακό
λύκο. Μέχρι τότε, ας αποκοιμηθούμε ονειρευόμενοι αυτά τα υπέροχα, ανθρωποκεντρικά σχο-
λεία που μας είπανε τώρα στα νέα χαρτιά τους, τα τέλεια αυτά σχολεία που ως δια μαγείας θα
εμφανιστούν από τον ουρανό σαν κομήτες, εν μέσω της γενικότερης παρακμής και της εξάλει-
ψης κάθε ίχνους κοινωνικού κράτους. Αυτό που δεν μας είπανε είναι πώς συνδυάζεται η νέα
«ανθρωποκεντρική εκπαίδευση» με τα καπιταλιστικά συμφέροντα και πώς, σε μια εποχή όπου
κάθε ίχνος αξίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας θυσιάζεται στο βωμό του κέρδους και της «ανά-
πτυξης», θα καταφέρει η ελεγχόμενη από το κράτος παιδεία να μεταδώσει αξίες όπως αυτενέρ-
γεια, κριτική σκέψη κ.τ.λ., αξίες που κάθε άλλο παρά βοηθούν στην επιβίωση ενός απάνθρω-
που οικονομικού μηχανισμού, όπως είναι ο καπιταλισμός. Οξύμωρο; Μάλλον υποτιμούν τη νο-
ημοσύνη μας ή είναι τόσο σίγουροι για τον τρόπο που μας έμαθαν να σκεφτόμαστε, ώστε πι-
στεύουν πως άνετα θα καταπιούμε «άλλο ένα χαπάκι αμάσητο».
Για να μπορέσει μια παιδεία να μεταδώσει αυτενέργεια και αυτονομία θα πρέπει και η ίδια να
είναι αυτόνομη και όχι καθοδηγούμενη. Αντίστοιχα, ελευθερία σκέψης μπορεί να προωθήσει
μόνο ένα σχολείο το οποίο είναι ελεύθερο. Αρκετά με τις μετα-ρυθμίσεις σας, αρκετά ρυθμι-
στήκαμε. Καιρός να μάθουμε να αυτενεργούμε, όπως λέτε. ΕΛΕΥΘΕΡΩΣΤΕ ΛΟΙΠΟΝ ΤΑ ΣΧΟ-
ΛΕΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΩΘΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ. ΑΥΤΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ.
Αυτό δεν θέλετε; Ή μήπως όχι;
******************************************
– Εγώ δεν ξέρω, μαμά, να σου πω πώς θα ’ναι αυτό το σχολείο. Δεν ξέρω να σου πω τι θα πρέπει
και τι δε θα πρέπει να μαθαίνω. Μπορώ όμως να σου πω αυτό, πως για να το αγαπήσω θα πρέ-
πει να ’ναι κάτι που θα με βοηθήσει να ελευθερωθώ. Να μου μάθει να μπορώ να επιλέγω. Να
μου διδάξει την ικανότητα να σκέφτομαι μόνος μου, χωρίς βοήθεια, να λειτουργώ με αυτενέρ-
γεια, να μην έχω το άγχος της καριέρας, να μαθαίνω απλά όταν μου αρέσει να μάθω κάτι, και
να μπορώ να το μάθω, να υπάρχουν άνθρωποι να μου δείξουν…
…αλληλεγγύη δεν λέγεται αυτό;
…δεν ξέρω, μαμά, δεν θυμάμαι να μου είπαν στο σχολείο μου ποτέ αυτή τη λέξη. Μα τώρα εκεί
έξω σαν να αρχίζω να την ακούω πιο συχνά. Όπως και μια άλλη λέξη… που νομίζω τη λένε…
…αυτοοργάνωση.
******************************************
Εμείς μπορεί να μεγαλώσαμε, μαμά, αλλά ακόμη ονειρευόμαστε. Κλείνουμε τα μάτια και ονει-
ρευόμαστε για τα δικά μας παιδιά ένα σχολείο που να τα προτρέπει να δημιουργούν, να αναζη-
τούν, να μοιράζονται. Ένα σχολείο που να διαποτίζει τη συνείδησή τους με το ιδανικό της ελευ-
θερίας, της συλλογικότητας, της αδιαμεσολάβητης δράσης. Ονειρευόμαστε δασκάλους που να
μοιράζονται τον πλούτο της γνώσης των ενηλίκων, προσκαλώντας τα παιδιά να ανακαλύψουν
την αλήθεια των πραγμάτων, την ουσία της γνώσης πέρα από την χρησιμοθηρική της φύση.
Και σιγουρευόμαστε πλέον ότι μόνο μέσα από τη συλλογική προσπάθεια μαθητών, εκπαιδευτι-
κών και γονέων μπορούμε όλοι μαζί να χτίσουμε ένα σχολείο με τάξεις που αντηχούν γέλια και
φωνές, που η φαντασία να μιλά με χρώματα και νότες και έτσι όλοι μαζί να απλώσουμε τα χέ-
ρια στην αλληλεγγύη, την ελευθερία και τη ζωή….
